Erfgoed Velzeke
Romeins verleden
In Velzeke word je overal met het Romeinse verleden geconfronteerd. In het centrum kom je op het 'Romeins Plein' oog in oog te staan met een standbeeld van Julius Caesar. Namen van straten, pleinen, herbergen, alles legt een link met de Romeinse aanwezigheid. Naast het museum, op het openluchtpark, zijn nog de funderingsresten van een Romeins gebouw zichtbaar.
Vroegmiddeleeuws regionaal machtscentrum
De archeologische sites van Velzeke en Ename zijn duidelijk gelinkt tijdens de Vroege Middeleeuwen (Karolingisch-Ottoonse periode).
Omstreeks het midden van de 10de eeuw verrees in Velzeke een monumentale kerk, waarvan de architectuur ontegensprekelijk naar het Maasland verwijst. Haar patrocinium, Sint-Martinus, geeft aan dat het om een rijkskerk ging.
Recent historisch onderzoek toont de link tussen Ename en Velzeke. Omstreeks 974 richtte de Duitse keizer het markgraafschap Ename op. Het geslacht van Ardennen en Verdun kreeg het beheer van dat markgraafschap toegewezen.
Godfried I van Verdun, de eerste markgraaf, kwam zo o.m. in het bezit van de Sint-Martinuskerk in Velzeke.
Deze bezittingen gingen over op zijn zoon Herman, die tweede markgraaf van Ename werd. Voor hij naar Ename verhuisde verbleef Herman vermoedelijk in Velzeke, want hij liet er zijn twee vroeg gestorven kinderen Herman en Berthilde in de kerk bijzetten.