Ontstaan

Een alleenstaand gebouw op een heuvelrug langs de vermaarde Paddestraat, als een statig herkenningspunt dat uittorent boven het landelijke dorp Velzeke.

Oorspronkelijk was het de woning van een Gents kunstschilder uit de 1ste helft 19de eeuw, vanaf 1880 werd het de lokale gemeenteschool. Wanneer in 1890 op het achterliggende perceel klaslokalen worden opgetrokken, wordt het gelijkvloers van de woning in gebruik genomen als gemeentehuis. Dit bleef zo tot in 1965.
Vanaf 1970 fungeerde het als uitleenpost van de Zottegemse centrale bibliotheek en als stempellokaal.
In 1972 kreeg het gebouw voor de eerste maal een museumfunctie: op de eerste verdieping werden een bescheiden verzameling Romeinse en Merovingische vondsten uit Velzeke ondergebracht. Het Gallo-Romeins museum was een feit.

In 1983 zette de stad Zottegem het licht op groen voor het archeologisch museum van Zuid-Oost-Vlaanderen. Dit betekende een verruiming van de chronologische en geografische bakens en een nieuwe functionele invulling van het gebouwencomplex. Het stedelijk museum dat in 1986 zijn deuren opende, vond een onderkomen in de gerenoveerde klaslokalen van de voormalige gemeenteschool, terwijl de oude onderwijzerswoning nu als dienstgebouw werd ingericht.
In 1992, vlak na de overname van het museum door de Provincie Oost-Vlaanderen, opende de nieuwe, tweede vleugel. Hierdoor kreeg de vaste expositieruimte meer vorm en werden twee ruimtes voor tijdelijke tentoonstellingen en een archeologisch depot in gebruik genomen. Een volgende fase was de openstelling van een Romeinse siertuin in 1997.

20 jaar lang vonden steeds meer enthousiaste bezoekers de weg naar het museum. Ook het aanbod werd met talrijke tentoonstellingen, educatieve projecten en evenementen ruimer en grootser opgevat.
Na 2000 jaar staat Romeins Velzeke nu terug definitief terug op de kaart!
Het kleine archeologisch museum van weleer barst uit zijn voegen. Ondanks onze voorliefde voor het verleden, evolueert het museum gelukkig mee met zijn tijd. We krijgen opnieuw de kans om verder te groeien.
Op 7 april 2012 werd de eerste steen gelegd voor de nieuwe museumvleugel. Aansluitend op de bestaande gebouwen en het openluchtpark werd een nieuwbouw van 3 verdiepingen opgetrokken. Deze uitbreidingswerken creëerden bijkomende ruimte voor onthaal, educatieve projecten, tijdelijke tentoonstellingen en de wetenschappelijke werking.
Het gelijkvloers biedt plaats aan een ruim onthaal en vier extra zalen voor de permanente tentoonstelling. Op verdiep -1 zijn drie ruimtes voor educatieve projecten en een zaal voor tijdelijke tentoonstellingen. Verdiep -2 is gereserveerd voor 'behoud en beheer'. Hier zijn een gloednieuwe depotruimte, een modern conservering- en restauratieatelier en een werkruimte voorzien...
Het gebouw zit 'verscholen' want het zit gedeeltelijk ondergronds zodat de derde verdieping niet hoger komt dan het bestaande museumgebouw. Zo blijft de oude burgerwoning een herkenbaar baken in het Velzeekse landschap.
Het in het landschap verzonken gebouw herbergt een 'ondergronds' archeologisch depot. Archeologische voorwerpen zullen terug bewaard worden waar ze indertijd ook gevonden werden: onder de grond.